Een lange kersttafel gedekt en mooi versierd, een kerstboom met lichtjes en kerstballen en natuurlijk met een boel pakjes eronder. Nieuwjaarsbrieven, kaartjes, wensen. Het is die tijd van het jaar weer waarin we ons van de ene feesttafel naar de volgende haasten terwijl we nog maar net klaar waren met het vinden van de juiste pakjes voor iedereen.
Ok een beetje stress hebben we misschien wel, maar voor de meesten onder ons is het een fijne periode. Er zijn echter ook heel wat mensen voor wie de feestdagen voelen als een uitgerekte marteling. En dat in allerlei gradaties.
Want wat als je al het zoveelste jaar op rij alleen naar het kerstfeest moet? Wat zeg je als die ene nonkel je vraagt of je nu nog altijd niet van’t straat bent? Waar ga je aan tafel zitten als er over koppeltjes zitten? Of nog erger, waar wordt je neer gezet? Op de kop van de tafel omdat dat het makkelijkst is? Of erger nog naast de bomma die alleen is of tussen de kinderen?
Misschien wil je heel graag kinderen? En lukt het je niet eens om een partner te vinden, laat staan aan die kinderen te beginnen. Of misschien is die partner er wel, maar komen die kinderen maar niet. Of wil die partner geen kinderen, want hij heeft er al uit een vorige relatie.
Of misschien ben je gescheiden. En is deze periode extra pijnlijk. Of het nu al even geleden is of het je eerste kerst is als gescheiden moeder of vader. Je mist je gezin. Je moet je kinderen missen. Je kan niets met de goedbedoelde opmerkingen op feesten van tantes die vinden dat je dat toch zo goed doet of dat je ex een hufter was. Of omgekeerd dat je ex toch zo’n geweldig iemand was en het jammer is dat hij/zij er niet meer bij is (en waarbij jij een beetje een argwanende of onderzoekende blik krijgt).
Het zou ook kunnen dat je iemand verloren hebt. De eerste kerst zonder een geliefde partner, moeder, vader, zus, broer, kind, vriend,… is altijd hard en moeilijk. Maar ook jaren nadien kan rouw blijven schuren. En dan is die periode extra moeilijk en valt het extra op dat er een lege plek is aan elke tafel.
Angst voor gevoelens
Doorgaans zijn wij mensen niet zo sterk in gevoelens. Of beter, niet zo sterk in het uiten of omgaan met gevoelens. Het is soms pijnlijk om te zien hoe dingen genegeerd en weggestopt worden. Hoe verdriet als een grote roze olifant in het midden van de kamer staat, maar niemand er iets over durft te zeggen. En dat maakt het natuurlijk enkel extra pijnlijk.
We zijn ook niet altijd even fijngevoelig. Want die grote roze olifant is tenminste nog goed zichtbaar. Veel verdriet en pijn is dat niet. En dat voelen we ook niet altijd even goed aan. Veel mensen walsen er simpelweg over. Met een mopje of een cliché opmerking die in het beste geval nog goed bedoeld was. ‘Och, dat was toch niet de juiste voor u!’ of ‘Er zijn nog genoeg vissen in de zee!’
En familie die kies je niet uit. Je kan er hooguit voor kiezen om hen tijdelijk te mijden, maar veel oplossen doet dat niet. En dus zijn andere scenario’s vaak te verkiezen. Alleen vragen die wel meer moed. Minder sociaal wenselijk gedrag en meer authentiek jezelf zijn. Tonen wat er in je omgaat. Praten over gevoelens. Zeggen wat er scheelt. Vragen wat je nodig hebt.
Is het niet gek als je erover nadenkt? Dat wij er eigenlijk met z’n allen nogal slecht in zijn? In authentiek jezelf zijn en gevoelens tonen of erover praten. Dat sociaal wenselijk ons steevast beter af gaat. En dat we met z’n allen schroom voelen wanneer het over gevoelens gaat.
Wat als we op school nu eens iets minder wiskunde of fysica zouden krijgen en iets meer het vak ‘gevoelens’ of ‘empathie’ of ‘menselijkheid’? Stel je voor dat we op school zouden leren hoe we verdriet kunnen uiten en hoe we ermee kunnen omgaan als andere verdrietig zijn. Hoe cool zou dat niet zijn…? En de kerstfeesten werden dan het proefwerk.
De ‘moet-maatschappij’
Heb je een lastige periode deze dagen? Voor eender welke reden? Knoop dan alvast in je oren dat NIETS MOET! Wil jij op Oudjaar in je pyama Netflix kijken? Way to go en vooral doen! Wil je om contrair te doen Nieuwjaar gewoon een dagje eerder of later vieren? Be my guest! Heb je geen zin in feesten what so ever? Ga niet! Met die kanttekening dat het soms nog pijnlijker kan zijn om alleen thuis te zitten en dat je ongetwijfeld je moeder aan de telefoon krijgt om je een lesje ‘familiewaarden’ in te prenten.
Pick your battles. Misschien valt het ene feest al beter mee dan het andere? En dus kan je misschien het ene skippen en het andere niet? Misschien begrijpen mensen wel beter dat iets lastig is voor jou als je ze het simpelweg vertelt? Je zou bv. je familie een mailtje kunnen sturen om te zeggen dat je het lastig hebt omdat je weer alleen moet komen en dat je het heel erg zou appreciëren mochten ze daar rekening mee houden en je dus bv. niet weer aan de kindertafel beland. Je zou ervan verschieten hoeveel verschil het kan maken als je gewoon eerlijk bent en zegt wat er is.
Langs de andere kant ben je helemaal niemand iets verschuldigd. Zelfs je moeder niet (al ziet die dat ongetwijfeld anders). Wij leven in een ‘MOET-maatschappij’, waar er heel wat verwachtingen in de lucht hangen. Uitgesproken en onuitgesproken. Maar wie bepaalt wat moet? Of wat is ‘goed fatsoen’? Die nonkel die je nachtmerries geeft met zijn vraag of je al iemand aan de haak sloeg? Of jij die je moeder laat weten dat je nachtmerries krijgt van je nonkel en het momenteel lastig hebt en dus liever een keertje het derde feest op rij skipt?
Hoe doen we dat, ‘gevoelens’?
Voor deze feestdagen wens ik je een omgeving die je verdriet niet negeert, opzij schuift, minimalizeert of verdoezelt met grapjes. En ik wens jou de moed om je verdriet er te kunnen laten zijn. Om mild te zijn voor jezelf. Om ‘moeten’ los te laten. Om te durven je kwetsbaar opstellen. En wie weet is er dan wel plaats aan de feestdis voor jouw pakje verdriet of voor die roze olifant?
Om te eindigen deel ik graag dit filmpje met jullie omdat het zo mooi weergeeft hoe je iemand met verdriet kan helpen. Zie het als les 1 van ons nieuwe vak ‘gevoelens’ en deel het gerust. En niet alleen met die nonkel met de foute mopjes…
