Ik ben mijn carrière gestart vanuit de gedragstherapie. Tijdens mijn stage werd ik hierin opgeleid en ook gaandeweg werkte ik met technieken binnen de gedragstherapie zoals ACT (acceptance and commitment therapie) en mindfulness.
Later ben ik me gaan verdiepen in de contextuele therapie. Dit is voor heel wat mensen onbekend en daarom geef ik er graag een beetje meer uitleg over. Maar laten we beginnen met even het therapeutische landschap te schetsen. Binnen de psychologie zij er vier grote therapiestromingen. Ik licht ze kort even toe:
- Gedragstherapie
Gedragstherapie (en cognitieve therapie) vertrekt vanuit de veronderstelling dat alle gedrag is aangeleerd. En dus kan alles ook ‘afgeleerd’ worden. De therapie is erop gericht de belemmerende gedrags- en gedachtenpatronen geleidelijk aan te vervangen door ‘gezondere’.
ACT (Acceptance en commitment therapie) en mindfulness zijn eigenlijk vormen van gedragstherapie. Ze zijn erop gericht stil te staan bij je gedachten, gevoelens en lichamelijke gewaarwordingen op een bepaald moment. Zo kan je leren te kiezen hoe je met deze gewaarwordingen omgaat, in plaats van er automatisch op te reageren. In deze therapie probeer je niet je gevoelens of gedachten te veranderen. Je accepteert dat ze er zijn, ook al zijn ze moeilijk. Daardoor kan je je veel beter richten op de zaken die je echt belangrijk vindt en die je wil bereiken.
- Psychoanalyse
In de psychoanalyse gaat men op zoek naar verborgen gevoelens, gedachten en motieven. Hierbij gaat men ervan uit dat veel van onze psychische én vaak ook lichamelijke problemen terug te voeren zijn naar ervaringen uit onze prille kindertijd, zoals een verstoorde hechting tussen ouder en kind. Door je van deze onbewuste processen bewust te worden kan je ermee aan de slag gaan.
- Ervaringsgerichte therapie
Ervaringsgerichte therapieën zoals de cliëntgerichte therapie ontstonden als een tegenreactie op de psychoanalyse. Ook hier is je gevoel, je beleving het uitgangspunt, maar je gaat niet zozeer op zoek naar wat er in het verleden gebeurde, maar naar wat er vandaag speelt.
Gestalttherapie is een variant waarbij ook aandacht gaat naar bijvoorbeeld lichamelijke gewaarwordingen en waar naast gesprekken ook gewerkt wordt met creatieve oefeningen zoals psychodrama, je laten inspireren door de natuur, enzovoort.
- Systeemtherapie
Systeemtherapie heeft als uitgangspunt dat problemen grotendeels ontstaan door de manier waarop we met elkaar in interactie staan. Het probleem van één persoon in het gezin wordt dan gezien als een symptoom van het functioneren van het gezin als geheel.
Stoornissen (vb. een eetstoornis, of een kind dat probleemgdrag vertoont) kunnen een manier zijn om het hele gezin in een, weliswaar wankel, evenwicht te houden. Dergelijke therapieën gaan dan ook met de relatie of het hele gezin aan de slag. Dit betekent niet dat er niet individueel gewerkt kan worden, al wordt vaak gekozen voor werken met het gezin.
De contextuele therapie is een variant waarbij niet alleen het huidige gezin, maar ook de voorgaande generaties onder de loep worden genomen. Welke mogelijkheden en welke belemmeringen zijn van generatie op generatie doorgegeven? Vaak blijkt in zo’n therapie bijvoorbeeld dat ouders het onrecht dat hén is aangedaan op hun beurt op hun kinderen verhalen. In de contextuele therapie wordt gekeken hoe die vicieuze cirkel kan worden doorbroken. Je zou kunnen zeggen dat het niet enkel gerelateerd is aan de systeemtherapie, maar ook aan de psychoanalyse.
Tot slot is er de oplossingsgerichte therapie, hulpverlening die gericht is op het benutten van de sterke kanten en hulpbronnen van de cliënt. Samen met de hulpverlener onderzoekt de cliënt welke vaardigheden hij al in huis heeft om zijn problemenaan te pakken. De oplossingsgerichte therapie is een manier van werken die gericht is op het versterken van de autonomie van cliënten, waarbij de aandacht vooral uitgaat naar de oplossing in plaats van naar het probleem.
Naast deze vier grote therapiestromingen zijn er nog heel wat alternatieven, zoals EFT (emotional freedom therapy), NLP (neuro-linguistic programming), equitherapie (therapie waarbij gebruik gemaakt wordt van paarden), cranio sacrale therapie enz.
Deze alternatieven kunnen je mogelijks heel goed vooruit helpen, maar let steeds op de achtergrond van de therapeut. Diploma’s zijn hier niet het enige en waarschijnlijk zelfs niet het belangrijkste, maar het geeft al wel enige informatie. Vraag gerust naar iemands achtergrond. En als er geen diploma’s zijn, maar een jarenlange ervaring en een goede klik, dan is dat waarschijnlijk waardevoller. Volg je gevoel hierin, maar besef dat er heel wat mensen zichzelf coach of therapeut kunnen noemen.
Het belangrijkste bij therapie is, zoals gezegd, dat je een klik voelt. En wanneer dat niet zo is, durf dit dan benoemen. Misschien kan er daardoor toch nog tot een klik komen. Of wie weet kan deze therapeut je helpen zoeken naar iemand die wel geschikt is voor jou. Alleszins heeft het geen zin om de therapie voort te zetten in dat geval.
Maar laat ons even inzoomen op de contextuele therapie. Er wordt hier gewerkt met 4 dimensies:
- de feiten
- psychologie
- interactie
- relationele ethiek
Binnen de eerste dimensie – de feiten – kijken we naar wat de feitelijke achtergrond van iemand is. Ben je gezond of ziek? Arm of rijk? Zijn er genetische problemen? Werkloos? Kinderen of geen kinderen? Is er een migratie-achtergrond? Misschien vluchteling door oorlog?
De tweede dimensie – de psychologie – vertelt ons meer over de beleving van iemand. Over zijn of haar ontwikkeling en draagkracht en de behoeften die iemand heeft.
De derde dimensie – de interacties – zoomt in op de communicatie tussen mensen. Zowel in de verticale relaties (partner, vrienden, broers en zussen) als in de horizontale (ouders, grootouders, kinderen). Er wordt ook gekeken naar machtsverhoudingen, het gezin als geheel en coalities die er mogelijks bestaan.
De vierde en laatste dimensie – de relationele ethiek – is het moeilijkst uit te leggen en hier komen de begrippen aan bod die typerend zijn voor de contextuele therapie. Om te beginnen wordt er gekeken naar de balans van geven en ontvangen. Is die in evenwicht? Er wordt aandacht besteed aan heel wat begrippen zoals loyaliteit en dialoog en het vraagt tijd om die onder de knie te krijgen of de volle betekenis hiervan mee te hebben.
Dit zijn enkele boeken die je kan lezen als je er graag meer over weet:
Tot slot wil ik, zoals beloofd in de titel mijn kijk op therapie meegeven. Ik geloof niet in de superioriteit van één bepaalde therapierichting. Ik geloof wel dat een bepaalde richting jou beter kan liggen. Zo heb ik ook mijn voorkeuren. Maar ik werk eigenlijk een beetje met een mengelmoes en dat is meteen ook mijn kijk. Begin vanuit een bepaald therapeutisch kader dat het beste bij jou past en gebruik dat als kapstok. Dan kan je allerlei dingen uit verschillende therapiestijlen toevoegen tot je je eigen therapie ontwikkeld. Ik heb een beetje vanillas geproefd en mijn rugzak zit goed gevuld met vanillas. Op die manier kan ik me ook beter afstemmen op wie er voor mij zit.
Voor wie graag wil weten wat er allemaal in mijn rugzak zit, zet ik het even op een rijtje! Ik heb dus een achtergrond in de gedragstherapie, werkte met ACT, gebruik heel wat van ervaringsgerichte therapie en ook in de oplossingsgerichte therapie zie ik heel wat zinvolle elementen. Mijn basis of kapstok is waarschijnlijk de contextuele therapie en daar hang ik al de rest aan op. Zo werk ik ook met EFT (emotionally focused therapy van Sue Johnson) en ben ik fan van Esther Perel wanneer het over relaties gaat en dat combineer ik dan weer met allerlei methodieken en oefeningen die ik zo’n beetje overal heb vergaard en aangepast heb aan mijn eigen stijl en kijk op de dingen. Ik heb een hekel aan hokjes en denk meer in termen van een kleurenpalet. Zo eentje dat schilders gebruiken om hun verf te mengen en een unieke kleur tevoorschijn te toveren. Want zo kijk ik ook naar mijn rugzak en therapie. Als een palet met mijn unieke kleuren.
Als dit je wel aanspreekt, neem gerust een kijkje in mijn aanbod of contacteer me voor meer informatie!
